2023 6 şubatta tüm Türkiye için çok ağır bir travmayla uyandı. 11 ilde büyük yıkımlara yol açan depremin ardından birçok kişi deprem korkusu yaşamaya ve sürekli deprem olacakmış gibi hissetmeye, sürekli sallanıyor hissetme yani deprem fobisi geliştirmeye başladı. Seismophobia (deprem fobisi) kişi sadece kendisi değil yoğun bir şekilde ailesini, yakın çevresininde zarar göreceği ve kaybetme korkusu yaşamaktadır. Sürekli sallanma hissi ve göcük altında kalma ve nefes alamayacak ve kurtulamayacağı ile ilgili düşünceler gelir. Deprem fobisi nasıl yenilir? dersek şuan bu yaşanılan tetikte ve güvende olmama duygusu bir süre normal, uzun süreli devam ederse altında anksiyete bozukluğu ve panik atak gibi sorunlarda olabilir. Bu nedenle psikolojik destek almalısınız.

Deprem Fobisi olan bu korku, ölü ve kaybetme korkusu ile birleşmektedir. Kişi, ailesi ve yakınlarının içine aldığı senaryolar kurarak; deprem olacak, çocuklarımu kaybedeceğim, anne babamı kaybedeceğim gibi büyük bir stres ve kaygı yaşar.  seismophobia kelimesi, deprem (seismo) ve fobi (phobia) kelimelerin birleşmesinden gelir. Temel olarak  "belirsizlik" hissine yol açmaktadır.

DEPREM FOBİSİ BELİRTİLERİ

Yaşadığımız bu ağır deprem travmasında şuanda depremi yaşamamış kişiler bile çok yoğun bir şekilde deprem ile ilgili yoğun kaygı ve stres yaşamaktadır. Bu kaygı ve tedirginlik bir kaç ay nerdeyse herkeste görülebilir. 

• Tedirginlik, 

• Huzursuzluk, 

• Sürekli tetikte olma, 

• Baş dönmesi, 

• Sürekli deprem olacak gibi hissetme,

• Titreme,

• Karanlık ortamlardan kaçınma,  

• Kalp çarpıntısı,

• Terleme,  

• Deprem ile ilgili konuşmalardan sürekli olarak kaçınma gibi belirtiler bu korkuyu taşıyanlarda görülebilir.

Depremin Psikolojik Yıkımıyla Mücadele

Depremi psikolojik olarak atlatmak için atılacak önemli adımlar travmatize edici duruma karşı verdiğimiz tepkileri kabul etmek ve iyileşme sürecine başlamak için adım atmaktır. Kişi yaşadığı olumsuz duygulara körü körüne bağlanmanın ya da acısını görmezden gelmenin kendisine yardımcı olmayacağının farkında olmalıdır. Böylece kişi depremin kendi kontrolünde olan bir durum olmadığının farkına vararak yapabileceği ve kontrolünde olan durumlara odaklanarak çok daha iyileştirici bir sürece başlayabilecektir.

• Yapılabilecek adımlar arasında depreme önceden hazırlıklı olmak daha güvende hissetmeyi sağlar. Bu yüzden deprem öncesinde binanın deprem yönetmeliğine uygun olup olmadığını sorgulatmak ve evin içerisindeki tehlikeli olabilecek eşyaları sabitlemek gibi önlemleri almak faydalıdır.
• Bir diğer önemli konu ise bilgi almak için kullandığımız yollardır. Deprem hem kişiyi hem de toplumu etkileyen bir doğa olayı olduğu için hızlı bir şekilde bilgiye ulaşma isteği doğaldır. Ancak böyle bir durumda çok fazla bilgi kirliliği de olabilmektedir. Kişinin doğru olmayan bilgilere ulaşması güvensizlik, belirsizlik yaşamasına sebep olabilir ve kaygısını daha da arttırabilir. Bu sebeple böylesi ciddi bir durumda doğru ve güvenilir haber kaynaklarına ulaşmak kişiyi daha güvende hissettirecektir.
• Haber ve bilgi almak konusundaki bir diğer önemli husus kayıplara ve yıkım görüntülerine maruz kalmaktır. Kişinin bunları merak etmesi çok doğal olmakla birlikte hâlihazırda var olan kaygı ve üzüntüsü üzerine travmatik görüntülere de maruz kalması faydalı değildir. O yüzden en azından bu tarz haberlere erişimin sıklığını azaltmak veya yavaş yavaş günlük rutin aktivitelere odaklanmaya çalışmak depremin psikolojik etkilerinden uzaklaşmaya yardımcı olacaktır.
• Travmanın tepkileri arasında yalnızlaşma ve sosyal çevreden uzaklaşma gibi etkileri de bulunmaktadır. Ancak böylesi zor bir dönemde yalnız kalmak travmanın etkisini daha da arttırabilir. O yüzden depreme doğrudan ya da dolaylı maruz kalan kişilerin sosyal destek ağlarını sürdürmeleri, izole olmamaları ve duygularını paylaşmaları önemlidir.
• Kişi eğer zaman içerisinde kaygılarını yönetemiyorsa tepkilerin kalıcı olmaması ve kalıcı izler bırakmaması amacıyla bir uzman desteği alması faydalıdır.

Deprem Sonrasında Depremzedelere Nasıl Davranılmalı?

• Depremden kurtulan kişinin vereceği ilk tepkilerden biri şok tepkisidir. Bu yüzden kişinin ilk şoku atlatması için zaman verilmelidir.
• Yaşanan durum oldukça zor bir deneyim olduğu için kişinin yasını yaşamasına izin verilmeli ve saygı duyulmalıdır.
• Kişinin kolayca ve hızlı bir şekilde normal hayatına dönmesi beklenmemeli, yaşadığı durum için zaman verilmeli ve saygı gösterilmelidir.
• Anlatılması zor bir süreç olduğu için konuşmak istemeyen kişiler zorlanmamalı, duygularını paylaşmak isteyen kişilere ise yalnız olmadıkları hissettirilmelidir.
• Kişilere bu zor dönemden geçmeleri için zaman ve sabra ihtiyacı oldukları hissettirilmeli, çabayla birlikte bu dönemi atlatabileceklerine olan inançları arttırılmalı ve desteklenmelidir.
• Kişilerin yaşadıkları travma sonucunda suçluluk ve sosyal çevreden uzaklaşma gibi birçok tepkisi olabilir. Bu yüzden bu tepkilere karşı dikkatli olunmalı ve faydasız stratejileri kullanmanın duruma yardımcı olmayacağını anlatarak bir uzman desteğine başvurmaları sağlanmalıdır.
• Daha ileriki süreçlerde ise deprem öncesi, deprem sonrası ve deprem sırasında yapılabilecekler ile ilgili alınan bir eğitim kişilerin kaygısını hafifletebilir. Çünkü deprem önlenebilecek bir afet değildir ancak depremin yıkıcı etkilerini azaltmak mümkündür. Alınan eğitimlerle birlikte kişinin sürece dair yapabileceklerini yapmış olması bir nebze kontrolü sağlamış olmayı hissettirir ve kaygısını azaltır.